Midden-Brabant is goed op weg naar een duurzame en inclusieve economie. Dat blijkt uit recent onderzoek van RaboResearch.De regio telt veel sociaal bewogen ondernemers, die hun maatschappelijke taak serieus nemen en nadrukkelijk de impact op hun omgeving en medewerkers bij hun keuzes betrekken. Het onderzoek is positief: Midden-Brabant is in Nederland een van de smaakmakers, met veel koplopers en opvallend weinig achterblijvers. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat voor de verdere uitbouw van die koppositie twee voorwaarden noodzakelijk zijn: er moet slim regionaal worden samengewerkt én er dienen meer kennispartners aan te haken.
Meer dan meer meer meer
Eén van die kennispartners is Tilburg University. De universiteit werkt al enige tijd samen met Midpoint Brabant, de ontwikkelingsmaatschappij die de regionale transitie coördineert en aanjaagt. “Vroeger ging regionale groei vooral om meer meer meer”, vertelt Bas Kapitein, directeur van Midpoint Brabant. “Meer omzet, meer personeel, meer vestigingen. Tegenwoordig willen we meer dan alleen economische groei. Ons streven is brede welvaart.”
Brede welvaart? Edward van de Pol, die bij Tilburg University werkt als strateeg Ecosystemen en Ondernemerschap, verwijst naar de definitie die de Sociaal-Economische Raad (SER) geeft en die ook gehanteerd wordt bij het programma brede welvaart van de universiteit: “Brede welvaart gaat niet alleen om koopkracht en inkomen, maar ook om andere aspecten die mensen van waarde vinden, zoals natuur en milieu, onderwijs, werk, gezondheid en veiligheid. Kortom, welvaart in brede zin. Belangrijk is niet alleen de kwaliteit van leven hier en nu, maar ook of dit ten koste gaat van toekomstige generaties of van mensen elders in de wereld.”
Maatschappelijk innoveren
We staan voor nogal wat complexe uitdagingen. De klimaatcrisis, stijgende zorgvraag, krapte op de arbeidsmarkt, groeiende ongelijkheid en digitalisering: er zijn slimme oplossingen nodig. In de regio Midden-Brabant is het Maatschappelijk innovatieprogramma (MIP) op poten gezet om echt te kunnen vernieuwen. ‘Ondernemen, innoveren en experimenteren met de mens centraal’ luidt de ondertitel van dit programma. Doelen zijn onder meer de duurzaamheid vergroten en ook de leefbaarheid van de regio en het welzijn van inwoners naar een hoger plan tillen.
En er is al resultaat te melden. Zo leidde het MIP recent tot een Regio Deal met het Rijk. Onder de Regio Deal vallen diverse projecten waarbij Tilburg University een belangrijke rol speelt, zoals:
- Het Tilburg Initiative for Future Logistics dat de drie grote transities (duurzaamheid, arbeid en ruimte) samen met toonaangevende bedrijven in de logistieke sector vormgeeft.
- Het project Wijkaanpak met bestaanszekerheid en welzijn dat zich inzet om de bestaanszekerheid en het welzijn van mensen in kwetsbare wijken te vergroten.
- Het project Verbeteren duurzame bedrijfsvoering mkb dat mkb-bedrijven ondersteunt om te voldoen aan de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), de EU-richtlijn die bedrijven verplicht uitgebreider te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties.
- Het project Digital Innovation District for Society dat een verdere impuls geeft aan het high-tech ecosysteem van innovatiedistrict Spoorzone.
Mens steeds centraal
Innovatieprogramma’s heb je in veel Nederlandse regio’s, wat maakt Midden-Brabant uniek? Kapitein: ”Ons onderwijs. De drie mbo’s, twee hogescholen en Tilburg University hebben samen zo’n 50.000 studenten. De focus op mens, gedrag en maatschappij maakt ons onderzoek en onderwijs uniek en dit sluit naadloos aan bij ons streven naar brede welvaart.
Digitalisering en artificial intelligence zijn ook in Midden-Brabant belangrijk voor meer welzijn. Maar bij ons gaat het niet alleen om de technologie. Wij kijken ook hoe digitalisering en AI kunnen bijdragen aan meer brede welvaart voor onze inwoners. Wat zijn daar de eventuele negatieve, maatschappelijke effecten van en hoe kunnen we die beperken?”
Start-ups met impact
Edward van de Pol valt Kapitein bij. “Tilburg University wil een ondernemende universiteit zijn. We moedigen studenten die een eigen bedrijf beginnen aan om met hun onderneming een maatschappelijk verschil te maken, impact te hebben op de samenleving. Winst is daarbij een middel en niet het hoofddoel.”
De uitdaging van dit soort ‘impact startups’, zoals ze die op Tilburg University noemen, is dat het moeilijker is om hun ideeën te testen en hun businessmodel succesvol te maken. Dikwijls ontwikkelen zij niet alleen een product (dat je op kleine schaal kunt testen) maar ook een maatschappelijke dienst. Om de meerwaarde hiervan in de praktijk te bewijzen, heb je vaak grotere maatschappelijke partners nodig voor een pilot.
Van de Pol: “Stel je hebt een idee waarmee je betere zorg kan bieden tegen lagere kosten, of je wilt onderzoek hiernaar doen, dan wil je dat kunnen testen bij een zorgstelling en in samenspraak met patiënten, artsen en zorgverzekeraars. Door onze samenwerking met Midpoint Brabant krijgen onze studenten toegang tot hun netwerk van bedrijven en organisaties, waaronder dus ook een ziekenhuis en zorginstellingen.”
Startups for Society
In het initiatief Startups for Society slaan Midpoint Brabant, Tilburg University, Fontys, Avans en gemeente Tilburg de handen ineen. Doel is Midden-Brabant neer te zetten als regio waar startups zowel commercieel succesvol zijn als impact op de samenleving hebben. Business developers helpen de startups op weg met de juiste plannen, netwerken en financiering. Studenten die meedoen aan de Tilburg University Challenge, de innovatie- en ondernemerscompetitie waarin samen met het bedrijfsleven ideeën en innovaties worden ontwikkeld, krijgen weer hulp van coaches van Midpoint Brabant. Zo grijpt alles in elkaar in de regio Midden-Brabant.
Werkplaatsen
“Tilburg University gelooft in co-creatie,” vervolgt Van de Pol. “We hebben vier interdisciplinaire academische werkplaatsen opgezet om kennis te ontwikkelen voor de klimaat- en energietransitie, arbeidsmarkt, welzijn en gezondheid en het tegengaan van ongelijkheid. Brede welvaart is daarbij de thematische leidraad.”
Alle academische werkplaatsen van Tilburg University werken meerjarig, interdisciplinair en vanuit een gezamenlijke ambitie met bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en andere kennisinstellingen in co-creatie samen. Dit blijkt in de praktijk een bijzonder functionele werkvorm die onder meer wordt ingezet voor het MIP, waarin Midpoint Brabant een onmisbare schakel is.
Regio-overstijgend
“De intensieve wisselwerking met de universiteit versterkt de positie van Midden-Brabant,” vindt Kapitein. “En we merken nu dat de samenwerking ook buiten de regio wordt opgemerkt. Een mooi voorbeeld is de financiering die we in november 2023 kregen in het kader van de Regio Deal met het Rijk. Voor ons is dat het bewijs dat wat we hier doen niet alleen van betekenis is voor inwoners van deze regio, maar voor heel Nederland. Omdat wij hier innovaties voor de samenleving in praktijk brengen waar ook andere regio’s hun voordeel mee kunnen doen.”
Commitment
Samenwerken, gaat dat eigenlijk vanzelf? Kapitein: “Nee. Alles staat en valt met mensen die een visie en opvatting delen, die een ambitie durven neer te leggen en daar niet alleen iets van vinden, maar hun woorden ook in acties omzetten.
Een andere voorwaarde voor een succesvolle samenwerking is dat je keuzes maakt en daaraan vasthoudt. Dus ook als succes of meetbare resultaten even uitblijven. Innoveren met de mens centraal vereist dat je durft te experimenteren zonder daarvoor afgestraft te worden.” Van de Pol vult aan: “Daar is commitment van bestuurders voor nodig. Zij hebben hun steun uitgesproken. Ook vraagt samenwerking om mensen met lef. Soms mislukt er iets en dan hebben we met zijn allen veel geleerd in plaats van dat we een schuldige gaan zoeken.”
Toekomst
Hoe kijken beide mannen naar de toekomst? Van de Pol: “Onze ambitie is over vijf jaar de regio te zijn die vooroploopt in brede welvaart. We willen dan weten wat wel en wat niet werkt. Maar bovenal dat je in de regio Midden-Brabant ziet hoe brede welvaart de samenleving beter en gezonder maakt.”
Bas Kapitein: “Daar ben ik het honderd procent mee eens. En ik wil dat we niet alleen merkbaar een verschil kunnen maken voor inwoners van de regio maar ook steeds meer voor mensen daarbuiten. Want zoals het zo fraai staat in de Kamerbrief van november 2023: “Het gaat pas goed met Nederland als het overal goed gaat!” Maatschappelijk succes in Midden-Brabant is wat ons betreft een exportproduct.”
