Bijna 2,5 jaar is Paul van Dijk procesregisseur geweest van de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS). Op 1 oktober 2021 draagt hij het stokje over; een goed moment om samen met hem terug te kijken én een blik vooruit te werpen.
Regionale Energie- en Klimaatstrategie
Meer dan dertig regio’s in Nederland maken plannen voor de overstap op duurzame energiebronnen voor elektriciteit en het verwarmen van woningen en gebouwen. In regio Hart van Brabant kijken we ook hoe we onze omgeving kunnen aanpassen aan klimaatverandering en zo de gevolgen kunnen beperken. Die plannen staan in de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS). Stichting MOED, uitvoeringspartner energietransitie van Midpoint Brabant, is een van de vele gemotiveerde betrokkenen in dit REKS-traject.
Verbindende rol in een hecht team
Als procesregisseur was de rol van Paul naar eigen zeggen vooral verbindend, want de REKS is bovenal een teamprestatie geweest. Paul: “Dat ik de kopman van dat team mocht zijn, dat is leuk en aardig, maar de basis van het succes is dat iedereen verantwoordelijkheid heeft genomen en met elkaar in gesprek is gegaan. Dan kun je nog zo’n aardige kopman zijn, maar als de rest niet meedoet, dan sta je alsnog met lege handen.”
Zijn taak daarbij was om de stip op de horizon neer te zetten en het inhoudelijke, procesmatige en politieke proces te verbinden. Paul: “Daarvoor hebben we vooral heel veel gesprekken gevoerd: één-op-één, in werkgroepen, ambtenaren, leden van energiecoöperaties, bestuurders, raadsleden, in webinars met inwoners en tal van maatschappelijke organisaties. Dat was intensief, maar het is belangrijk dat iedereen alle stapjes doorloopt als je tot een goed resultaat wilt komen.”
Trots en mooie momenten
Wat aan het succes van de REKS ten grondslag ligt, daar is Paul duidelijk over: “Je kunt een plan bedenken als ambtenaar of bestuurder, maar uiteindelijk moet iedereen het dragen. Niet een paar organisaties die toevallig aan het roer staan. Daarom hebben we 14 webinars en enquêtes georganiseerd waarmee we duizenden bewoners uit de regio hebben bereikt. We hebben ook maatschappelijke organisaties en raadsleden gesproken, zowel in regionale als in lokale bijeenkomsten. Dat leverde veel inhoudelijke input op. Soms konden we dat meteen verwerken, en sommige dingen moeten we meenemen bij de verdere uitwerking van de REKS.”
Ondanks het succes was de REKS volgens Paul een spannend en intensief proces: “Het is als een snelweg waar je op rijdt, maar wel een met bochten. Je moet continu sturen om goed uit de bocht te komen, en ik heb ook een aantal keer met samengeknepen billen gezeten. Bijvoorbeeld toen het ontwikkelscenario met de energiehubs tijdens een regionale radenavond werd gepresenteerd aan de gemeenteraadsleden. Als dat verkeerd valt, dan kun je opnieuw beginnen. Het zweet stond in mijn handen, maar uiteindelijk werd het plan omarmd. Toen dacht ik wel: ‘dat hebben we met elkaar mooi gefikst!’”
Het vervolg van de REKS
Uiteindelijk is Paul dus tevreden met het resultaat, al geeft hij wel aan dat het nu pas echt begint: “Het makkelijkste traject van plannen maken hebben we gehad. Nu start de uitvoering, en dan ga je de gevolgen zien. Als gebieden bij hubs opnieuw worden ingericht en er wind- en zonneparken komen, of als we met nieuwe warmtebronnen en klimaatmaatregelen aan de slag gaan.”
Die volgende stap gaat Paul dus niet meemaken, maar hij heeft wel een idee over die ontwikkelingen: “Het wordt meer lokaal en minder regionaal. Bewoners, agrariërs, energiecoöperaties en ondernemers zijn aan zet en gaan bepalen hoe het eruit gaat zien. Het moet van hun zijn en passen in het gebied. Dat wordt een nieuw proces dat je moet uitvinden met elkaar, en dat dan op zeven plekken tegelijk. Het wordt gefragmenteerder, maar je moet het wel als geheel bij elkaar houden. Een mooie uitdaging voor mijn opvolger!”
Blijf samenwerken en betrek de samenleving
De kracht van de regio is volgens Paul dat iedereen elkaar altijd kan vinden, elkaar vasthoudt en het gesprek blijft voeren. Paul: “Je moet je zorgen blijven uiten en je grenzen blijven aangeven. De energie- en klimaattransitie zijn systeemtransities en alles hangt met elkaar samen. Als ik draai aan het knopje windmolen in Waalwijk, dan heeft dat effect voor de windmolen in Tilburg. Je kunt naar je eigen gemeente kijken, maar klimaat en energie houden niet op bij die grens. Je bent van elkaar afhankelijk om het te regelen.”
Als tip voor de toekomst geeft Paul dan ook aan om vooral samen te blijven werken: “Blijf met elkaar in contact en zorg dat de samenleving echt kan meedoen. Dan krijg je draagvlak. Er ligt een goede basis door de samenwerkingsovereenkomst met de energiecoöperaties. Zorg er vervolgens voor dat je iedereen meeneemt in de kleine stapjes die je zet. Sommigen hebben een andere mening, maar uiteindelijk staan er best veel neuzen dezelfde kant op. Dat moet je koesteren als regio. Je moet elkaar echt stevig vasthouden, zeker als het moeilijk wordt. Want dat het nog moeilijk gaat worden, dat staat wel vast!”
Paul van Dijk is nog tot 1 oktober 2021 procesregisseur van de Regionale Energie- en Klimaatstrategie. Daarna gaat hij een nieuwe uitdaging aan als programmamanager energie bij de gemeente Utrecht. Voor meer informatie over de REKS klik hier.
Credits afbeeldingen: Jimke Joling
